Tesbitler – islam bilgi arşivi

“Evla leke fe evla” (أَوْلَىٰ لَكَ فَأَوْلَىٰ) ifadesi, Kıyamet Suresi 34-35. ayetlerinde geçmektedir. Bu ifadeyle ilgili çeşitli tefsir ve gramer açıklamaları yapılmıştır:

Tefsir Açısından Açıklamalar

1. Tehdit ve Azarlama: Çoğu müfessire göre bu ifade, inkarcıları azarlayan ve onlara yönelik bir tehdit ihtiva eden bir anlam taşır. “Evla” kelimesi, “yazıklar olsun”, “sana azap daha yakışır” veya “sana uygun olan budur” anlamlarına gelir. Müfessirler, bunun özellikle Peygamber Efendimiz’i (s.a.v) inkâr eden müşriklere yönelik olduğunu belirtir.

2. Tekrarın Önemi: Ayette aynı ifade iki defa tekrarlanmıştır:

“أَوْلَىٰ لَكَ فَأَوْلَىٰ”

“ثُمَّ أَوْلَىٰ لَكَ فَأَوْلَىٰ”
Bu tekrar, azarlamanın şiddetini artırır ve kıyamet gününde azaba uğrayacak inkarcıların kesinlikle kaçamayacaklarını vurgular.

3. Farklı Tefsirler:

Mücahid ve Katâde gibi bazı müfessirler, bunun kesin bir tehdit ve azap habercisi olduğunu belirtmişlerdir.

Zemahşerî, kelimenin aslında bir dua veya beddua gibi bir anlam taşıdığını ifade eder: “Helâk sana daha uygundur, sana layıktır.”

İbn Abbas ise “Evla” kelimesinin “yaklaşma” anlamına gelebileceğini söyleyerek, “Azap sana yaklaştı” şeklinde bir yorum getirmiştir.

Gramer Açısından Açıklama

1. “Evla” Kelimesi:

“Evla” (أولى) Arapçada “yaklaşmak”, “layık olmak”, “hak etmek” anlamlarına gelir.

Nekre (belirsiz) bir isim olarak kullanılmıştır ve burada azap veya tehdit içerdiği için beddua anlamında değerlendirilmiştir.

İrab açısından, mübtedâ (özne) olarak gelebilir veya fiilî bir beddua cümlesinin haberidir.

2. “Fe Evla” Yapısı:

“Fe” harfi, sebep bildiren bağlaçtır. Yani, önceki ifadeyle bağlantı kurarak bir sonuç bildirir: “Öyleyse azap sana daha uygundur.”

İkinci “Evla”, birinciyi pekiştirme amacı taşır.

3. Tekrarın Gramer Açısından Önemi:

İlk cümlede tehdit başlatılmış, ikinci cümlede ise tehdit artırılmış ve kesinleşmiştir.

Zemahşeri ve diğer dil alimleri, tekrarın vurguyu artırdığını belirtirler.

Sonuç

“Evla leke fe evla”, inkarcıları tehdit eden, azap uyarısı ihtiva eden ve kesin bir şekilde cezalarının yaklaşmakta olduğunu vurgulayan bir ifadedir. Hem beddua hem de azarlama anlamı ihtiva eder. Gramer açısından ise “Evla” kelimesi isim olarak kullanılmış ve “fe” harfi ile pekiştirilmiştir. Tekrar edilmesi, tehdidin şiddetini artırmak içindir.

@@@@@@@

**”Evla leke fe evla”** ifadesi, Kur’an-ı Kerim’in **Kıyâme Sûresi 34-35. ayetlerinde** geçen bir ifadedir. Bu ayetlerin meali ve tefsiri hakkında İslam âlimleri tarafından yapılan açıklamalar ve gramer yönüyle analizi şöyledir:

### **Ayetin Metni ve Meali:**
**”فَأَوْلَىٰ لَكَ فَأَوْلَىٰ﴿٣٤﴾ ثُمَّ أَوْلَىٰ لَكَ فَأَوْلَىٰ﴿٣٥﴾”**
*(Kıyâme 75/34-35)*
**Meal:** “Yazıklar olsun sana, yazıklar olsun! Sonra yazıklar olsun sana, yazıklar olsun!”
*(Diyanet İşleri Meali)*

Bu ifade, bazı meallerde **”Vay sana, vay! Sonra vay sana, vay!”** şeklinde de tercüme edilir. Ayetlerdeki **”evlâ”** kelimesi, “yakın olmak” veya “daha lâyık olmak” anlamındaki **”velâye”** kökünden türemiş bir üslup olup, bu bağlamda **”helâk ve azap yakınlığı”** ifade etmek için kullanılmıştır.

### **Tefsir Açıklamaları:**
1. **Konu ve Bağlam:**
– Bu ayetler, **kıyamet gününde inkârcıların durumunu** tasvir eder. Allah, insanları hesaba çekerken, dünyada hakikati reddedenlerin pişmanlık ve acı içinde olacağını vurgular.
– Bazı müfessirlere göre, bu ayetler özellikle **Peygamberimiz (s.a.v.)’e karşı inatla mücadele eden müşrikler** hakkında inmiştir. Onların ahiretteki perişanlığına dikkat çekilir.

2. **”Evlâ” Kelimesinin Anlamı:**
– **”Evlâ”**, Arapçada “daha lâyık, daha yakın” anlamına gelen **elife ve lâm harflerinden (أولى)** türemiş bir kelimedir. Burada **”azap ve helâkın yakınlığı”** anlamında kullanılmıştır.
– **”Evlâ leke”** ifadesi, “sana yazıklar olsun” veya “senin için kötülük yakındır” şeklinde yorumlanır. Tekrarlanması, azabın şiddetini ve kaçınılmazlığını vurgular.

3. **Tekrarın Hikmeti:**
– Ayette **”evlâ leke fe evlâ”** ifadesinin iki kez tekrarlanması, **azabın katmerliliğini ve inkârcıların durumunun vahametini** ortaya koyar.
– Bazı müfessirler, bu tekrarın **ahiretteki pişmanlığın artarak devam edeceğine** işaret ettiğini belirtir.

4. **Klasik Tefsirlerden Örnekler:**
– **İbn Kesir:** “Bu ayet, inkârcıların ahirette karşılaşacakları azabın şiddetini ve kaçınılmazlığını bildirir. ‘Evlâ leke’ ifadesi, onların dünyadaki kötü amellerinin karşılığını alacaklarını gösterir.”
– **Elmalılı Hamdi Yazır:** “Bu tekrar, azabın dehşetini ve inkârcıların içine düştüğü çaresizliği tasvir eder. Sanki her ‘evlâ’ bir darbe gibi iner.”

### **Gramer Yönüyle Açıklama:**
1. **”Evlâ” Kelimesinin Yapısı:**
– **”Evlâ” (أولى)**, Arapçada **ism-i tafdîl** (üstünlük ismi) kalıbındadır. Kökü **”veliyye”** (yakın olmak) fiilidir.
– **Tafdîl kalıbı (أفعل):** “Daha lâyık, daha yakın” anlamını verir. Burada mecazen **”azap yakınlığı”** ifade edilir.

2. **Cümle Yapısı:**
– **”Fe evlâ” (فأولى):** **”Fe”** atıf harfiyle bağlanan bu ifade, önceki cümlenin tekididir (pekiştirmesidir).
– **”Evlâ leke”** ifadesindeki **”leke”**, cer harfi **”lam”** ile muzafun ileyh olarak gelir ve **”sana ait olan”** anlamını katar.

3. **Tekrarın Gramer Analizi:**
– **”Evlâ leke fe evlâ”** ifadesindeki tekrar, Arap edebiyatında **”tekrîr-i lafzî”** (lafzen tekrar) sanatıdır. Bu, anlamı güçlendirmek ve vurguyu artırmak için kullanılır.
– **”Sümme evlâ leke fe evlâ”** (Sonra yazıklar olsun sana, yazıklar olsun!) ifadesindeki **”sümme”**, zaman veya derece bakımından bir artışı gösterir.

### **Belâğat Yönü:**
– **İltifat Sanatı:** Ayette hitap şekli, üçüncü şahıstan ikinci şahsa ani geçiş yapar (**”O, bize inanmazdı, namaz da kılmazdı”** gibi önceki ayetlerde üçüncü şahıs kullanılırken, burada “leke” ile ikinci şahsa dönülür). Bu, muhatabı şoke etmek ve dikkatini çekmek içindir.
– **Te’kid (Pekiştirme):** “Evlâ”nın tekrarı, azabın kesinliğini ve şiddetini vurgular.